Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir ?

Otizm 

 Sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişim, ilgi ve etkinliklerdeki sınırlılığı erken çocukluk döneminde ortaya çıkan ve bu özellikleri nedeniyle özel eğitim hizmetlerine ihtiyacı olan bireylerdir. 

Nasıl Fark Edilirler?  

• Görsel uyarılara karşı tepkisiz kalıp ışıktan rahatsız olabilirler, karanlıkta daha rahat edebilir, parlak ve dönen cisimlere çok uzun süre bakabilirler. 
• Acıyı, sıcağı, soğuğu fark edemeyebilir ya da aşırı duyarlı olabilirler. 
• Dokunulmayı reddederler. 
• Büyük, küçük kas-motor becerilerinde zayıflık olabilir. 
• Hiperaktif veya hipoaktif motor davranışları görülebilir. 
• Anneye bağımlı olmayabilirler. 
• Sevgi-güvende olma isteği görülmeyebilir. 
• Zamanlarının çoğunu tek başına geçirirler. 
• Karşılıklı iletişim önemli değildir. 
• Oyunlara katılmazlar. 
• Temel duyguları ifade edemediğinden, karşılıklı iletişim kurmayıp bağırma,vurma, çığlık atma gibi davranışlar görülür. 
• Hiç konuşmama, anlamsız konuşma, ekolali konuşma, zamirleri karıştırma-gramer bozukluğu stereotipik ve yineleyici dil, kelimeleri kendine özgü kullanma görülebilir. 
• Davranışsal problemler ve duygusal güçlükler görülebilir.

Davranışsal Problemler: 

• Öfke nöbetleri (kendine-çevresine). 
• Stereotip hareketler (kendiliğinden başlayan).

Duygusal Güçlükler: 

• Özel korkular (sudan-ayağını sıkan ayakkabıdan). 
• Tehlikelerin farkında olmama (yüksek duvarda yürüme). 
• Nedensiz gülme-ağlama. 
• Değişiklere karşı tepki gösterme (sevinç çığlıkları-öfke nöbetleri). 
• Otobüs hareket saatleri-sayıları ezberleme (görsel yetenek). 
• Kendi kendine okuma yazma öğrenebilir, fakat okuduklarını anlamakta zorluk yaşayabilirler. 
• Erken gelişmiş kavramsal görsel-motor yetenekleri olabilir. 
• Zihinsel engeli, görme engeli, işitme engeli, epilepsi gibi bozukluklarla birlikte görülebilir. 
• Konuşulanın sınırlı bir kısmını anlarlar. 
• Çok nadir “evet” ve “hayır” kelimelerini kullanırlar.
• Asla yalan söylemezler. 
• Eş anlamlı kelimeleri kullanmazlar. 
• Zıt anlamlı kelimeleri karıştırırlar. 
• Hayal etme, yaratıcılık, empati, taklit becerileri yoktur. 
• Yalnızlıktan hoşlanırlar. 
• Bir nesneye bağımlılık gösterebilirler. 
• Nesneleri amacına uygun kullanamayabilirler. Örneğin,arabayı ters çevirip tekerleklerini döndürürler. 
• Tepkileri abartılıdır. 
• Dikkat alanları dardır. 
• Genelde yeme ve uyku problemleri vardır. 
• Enstrüman çalma-kuvvetli hafıza-mekanik oyuncakları söküp takma gibi özel beceriye sahip olabilirler . 
• İnisiyatif kullanamazlar. 
• Kendilerinden üçüncü tekil şahıs olarak söz edebilirler.

Öğretmene Öneriler  

• Öğrencinin eğitim göreceği sınıf, öğrenciye önceden tanıtılmalıdır. 
• Erken yaşta eğitime başlanmalıdır. 
• Eğitime başladığında öğrencinin yaptıkları ve yapamadıkları belirlenmelidir. 
• Uygun eğitim programı belirlenerek eğitime geçilmelidir. 
• Çocuğun gelişim seviyesine uygun sınıf ortamı düzenlenmeli ve materyaller seçilmelidir. 
• Eğitime yeni başlandığında taklit, yönerge takip, eşleme, iletişim ve sosyal beceriler çalışılmalıdır. 
• Sosyal becerilerden göz teması kurma, tanımadığı kişilerle selamlaşma-vedalaşma ve ilk kez girdiği ortama uyum sağlama becerileri öncelikli çalışılmalıdır. 
• Okula gelirken bağımlı olduğu nesneyi yanında getirmesine izin verilmelidir. 
• Aile ile işbirliği içinde çalışılmalıdır. 
• Çocuğun davranışları ile ilgili anekdot tutulmalıdır. 
• Sınıfta ilk üç sıradan birine oturtulmalıdır. (duvar kenarı, yanına onu kontrol edebilecek biri olmalı) 
• Çocuğun yanında olumsuz davranışları ile ilgili asla konuşulmamalıdır. 
• Konuşurken cümlesi tamamlanmamalıdır. 
• Kendi işlerini kendisinin yapması için fırsat tanınmalıdır. 
• Konuşmuyor diye söz hakkı vermemezlik edilmemelidir. 
• Yazılı ve sözlü yoklamaları test tipinde ya da “evet”, “hayır” şeklinde yapılmalıdır. 
• Çizgisiz defteri geniş aralıklar çizdirerek kullandırılmalıdır. 
• Soru cümlelerinin satırları geniş olmalıdır. 
• Düzgün yazmaya zorlanmamalıdır. 
• Öğretilecek bilgiler görsellerle sunulmalı ve somutlaştırılmalıdır. 
• Dikkatleri dağıldığı için belli aralıklarla sınıftan çıkmasına izin verilmelidir. 
• Teneffüslerde yanında onu gözetecek birinin olmasına dikkat edilmelidir.
• Özel yetenekli derslerinde sınıf dışına çıkarılmamalıdır. 
• Sınıftan çıktıktan sonra tekrar sınıfa döneceği öğretilmelidir. 
• Sınıftaki diğer öğrenciler ile işbirliği içinde çalışılmalıdır. 
• Acıma duygusu ile yaklaşılmamalıdır. 
• Diğer çocuklara uygulanan kurallar ona da uygulanmalıdır. 
• Dikkatini toplamak için “Bana bak” komutu verilerek çenesinden tutulup bakması sağlanmalıdır. 
• Kısa komutlarla net sınıf kuralları konulmalıdır. 
• Yapabileceği görevler verilmelidir. 
• Olumlu her davranışı ödüllendirilmelidir. 
• Geri dönütler için uzun süre geçebilmekte bu yüzden sabırlı olunmalıdır. 
• Kokuya karşı duyarlı olduklarından, öğretmenler öğrencinin duyarlı olduğu kokuları tanıyıp bu konuda önlem almalıdırlar. 
• Sen- ben zamirleri çalışılmalıdır. 
• Dün, bugün, yarın, önce, şimdi, sonra, gün, ay, yıl, mevsim gibi sıralamalar çalışılmalıdır. 
• Etkinlik başlatma ve sonlandırma becerileri çalışılmalıdır. 
• Soyut sözcükler, mecaz kelimeler, deyimler, atasözleri derslerde kullanılmamalıdır.

Anne- Babaya Öneriler 

• Çocuğun otizmli olduğu öğrenildiğinde zaman kaybetmeden bir uzmana (psikolog, psikolojik danışman, özel eğitim öğretmeni vb.) başvurulması ve eğitime başlanması gerekmektedir. 
• Suçluluk, kızgınlık ve reddetme gibi olumsuz duygulardan kaçınılmalıdır. 
• Çocuğu okula ya da eğitim merkezine alıştırmak için evde çocuğun odasına ya da uygun bir yere okulun veya eğitimcisinin fotoğrafının asılmasına, okula giderken sevdiği oyuncağı yanında götürmesine izin verilmelidir. 
• Çocuk okuldan ya da eğitim merkezinden zamanında alınmalıdır. 
• Eğitimci çocuğun yaşadığı olumlu ve olumsuz bütün olaylardan haberdar edilmelidir. 
• Çocuk, küçük yaşlardan itibaren sosyal çevreye çıkarılmalı; çevrenin de çocuğu tanıması ve kabul etmesine yardımcı olunmalıdır. 
• Çocuğun başarıları her zaman övülmelidir. 
• Okulda öğrenilen kavram ve beceriler evde tekrar edilmelidir. 
• Öğretmeni ile işbirliği içinde çalışılmalıdır. 
• Küçük yaşlardan itibaren çocuğun tepkileri iyi ölçülmelidir. 
• Basit yönergeler (al, getir, koy vb.) verilmelidir. 
• Çocuğun alışık olduğu düzen değiştirilmemelidir. 
• Ev ortamında aşırı derecede uyaran bulunmamalıdır. (renkli dolaplar, tüylü halılar, çamaşır makinesi saklanmalıdır vb.) 
• Televizyon ve bilgisayarla sınırlı sürede zaman geçirmelidir. 
• Eğitime yeni başlandığında evde taklit, yönerge takip, eşleme, iletişim ve sosyal beceriler çalışılmalıdır. 
• Kokuya karşı duyarlı olduklarından dolayı evin ve çocuğun kendi kişisel temizliklerine dikkat edilmelidir. 
• Öğretmenin çalıştığı sosyal becerilerden göz teması kurma, tanımadığı kişilerle selamlaşma-vedalaşma ve ilk kez girdiği ortama uyum sağlama becerileri evde ve farklı ortamlarda da çalışılmalıdır. 
• Çocuğun ilk eğitim ortamı ev olmalı ve öz bakım becerileri ev ortamında da çalışılmalıdır. 
• Başlangıçta çocuğa verilen sorumluluğu tam anlamıyla gerçekleştirmesi beklenmemelidir. 
• Büyüdükçe davranışlarda biraz durağanlık görülebilir ancak davranışlar tümüyle yok olmaz.
• Yaşam boyunca tamamen bağımsız olamazlar. Yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde de ebeveyn gözetimine ihtiyaç duyabilirler. 

Kaynak: Özel Eğitim, Güzel Gelecek