Bireylerin Özel Eğitime Uygunluğu Nasıl Belirlenir?

Bireylerin Özel Eğitime Uygunluğu Nasıl Belirlenir?

  Özel eğitim gerektiren bireylerin tanılaması, uygun eğitim hizmetlerinden yararlanmaları açısından önemlidir. Tanılama; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin tüm gelişim alanlarındaki özellikleri ile yeterli ve yetersiz yönlerinin, bireysel özelliklerinin ve ilgilerinin belirlenmesi amacıyla tıbbî, psikososyal ve eğitim alanlarında yapılan değerlendirme sürecini kapsamaktadır. 

Tanılama ne kadar erken yapılırsa, öğrencinin ihtiyaçlarına cevap verebilecek uygun eğitim programına alınması da o kadar erken olacaktır. Bu nedenle erken tanılamada, öğrencinin okulda fark edilmesi önem kazanmaktadır. 

Tanılama Sürecinde Sınıf Öğretmeninin Görevleri 

 Bireysel özellikleri ve eğitim yeterlilikleri açısından yaşıtlarından beklenilen düzeyden anlamlı farklılık gösteren öğrenciler, eğitim ve öğretim süreci içerisinde gözlemlemek suretiyle fark edilebilirler. Fark edildikleri andan itibaren özel eğitime ihtiyacı olduğu düşünülen öğrenciyle ilgili aşağıda belirtilen çalışmaların sınıf öğretmeni tarafından yapılması gerekmektedir. 

 Öğrenciye ilişkin gözlemlerini aile ile paylaşır, öğrencinin sağlık problemi olup olmadığının belirlenmesi için aileyi sağlık kurumlarına yönlendirir. 

 Öğrencinin güçlük çektiği alanları azaltmak ve sınıf içi etkinliklere uyumunu sağlamak için bilgi toplar. 

 Okulun rehberlik ve psikolojik danışma servisini konu ile ilgili bilgilendirerek, önerilerine başvurur. 

 Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve öğrenciyi eğitsel değerlendirmeye gönderilmeden önce sınıftaki akademik ve sosyal ortama dâhil etmek için gerekli tedbirleri alır. Öğrencinin kaydettiği gelişmeleri izler ve alınan tedbirleri gözden geçirir.Alınan tedbirlere rağmen öğrenci eğitim hizmetlerinden yararlanamadığı takdirde, özel eğitim ihtiyacının belirlenmesi amacıyla öğrenciyle ilgili olarak Eğitsel Değerlendirme İsteği Formunu(Bakınız: http://orgm.meb.gov.tr) doldurarak okul idaresine teslim eder. 

Tanılama Sürecinde Rehber Öğretmenin Görevleri 

• Öğretmenle işbirliği içerisinde öğrenciye ilişkin bilgileri toplar ve öğrencinin ihtiyaçlarını değerlendirir. 
• Ailelere, öğrencilere, öğretmenlere ve gerektiğinde diğer okul personeline hizmet alanı doğrultusunda destek sağlar.
• Öğrenci gelişim dosyalarının ve diğer kayıtların tutulmasında sınıf öğretmeniyle işbirliği yapar. 
• Öğrenciyle ilgili kayıtları tutar ve istenilen raporları düzenler. 

Tanılama Sürecinde Okul Yönetiminin Görevleri 

• Öğrenciye ilişkin hizmetleri planlar, işbirliğine yönelik gerekli tedbirleri alır. 
• İhtiyaç duyulan araç gereci temin eder. 
• Öğrencinin ihtiyaçları doğrultusunda okul içerisinde düzenlemeler yapar. 
• Öğrencinin eğitsel değerlendirme ve tanılamasının yapılabilmesi için eğitsel değerlendirme isteği formunu, RAM’lar bünyesinde oluşturulan özel eğitim değerlendirme kuruluna resmi yazı ile gönderir. 

Eğitsel Değerlendirme ve Tanılama 

 Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde, eğitsel amaçla bireyin tüm gelişim alanındaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları belirlenerek en az sınırlandırılmış eğitim ortamına ve özel eğitim hizmetine karar verilir. Bireyin eğitsel değerlendirme ve tanılaması rehberlik ve araştırma merkezinde oluşturulan özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından nesnel, standart testler ve bireyin özelliklerine uygun ölçme araçlarıyla yapılır. “Tanılamada; bireyin çocuklar için özel gereksinim raporu (ÇÖZGER) ile zihinsel, fiziksel, ruhsal, sosyal gelişim özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri, eğitim performansı, ihtiyacı, eğitim hizmetlerinden yararlanma süresi ve bireysel gelişim raporu dikkate alınır.” 

Eğitsel değerlendirme ve tanılama sonucunda özel eğitime ihtiyacı olduğu belirlenen bireyler için Özel Eğitim Değerlendirme Kurul Raporu hazırlanır. “Bu rapor özel özel eğitim kurumlarından destek eğitim hizmeti alan öğrenciler için süresi bitiminde yenilenebilir. Raporda önerilen destek eğitim süresi en fazla iki yıldır. 

 Millî Eğitim Müdürlükleri, örgün ve yaygın eğitim kurumları, sağlık kuruluşları, üniversiteler, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bağlı birimler ve yerel yönetim birimleri özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitsel değerlendirme ve tanılanması amacıyla RAM’a yönlendirilmesinde sorumluluğu paylaşırlar. 

Eğitsel Değerlendirme ve Tanılamanın İlkeleri  

• Eğitsel değerlendirme ve tanılama erken yaşta yapılır. 
• Eğitsel değerlendirme ve tanılama, bireyin tüm gelişim alanlarındaki özellikleri ve akademik disiplin alanlarındaki yeterlilikleri ile eğitim ihtiyaçları birlikte değerlendirilerek yapılır. 
• Eğitsel değerlendirme ve tanılama; fiziksel, sosyal ve psikolojik bakımdan birey için en uygun ortamda yapılır. 
• Eğitsel değerlendirme ve tanılama, bireyin yetersizliğine göre birden fazla yöntem ve teknik ile uygun ölçme araçları kullanılarak yapılır. 
• Eğitsel değerlendirme ve tanılama, bireyin eğitim ihtiyacı ve gelişimi dikkate alınarak gerektiğinde tekrarlanır. 
• Eğitsel değerlendirme ve tanılamada, bireyin öğrenme ortamları ile yeterli ve yetersiz olduğu yönler birlikte değerlendirilir. 
• Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde veli, okul ve uzmanlar iş birliği içinde çalışırlar.
• Eğitsel değerlendirme ve tanılama sürecinde ailenin ve gerektiğinde bireyin görüşü alınır. 
• Eğitsel değerlendirme ve tanılama süreciyle ilgili olarak birey ile ailenin görüş ve onayları alınmadan hiçbir açıklama yapılamaz. Eğitsel değerlendirme ve tanılama sonuçları sadece yasal ve eğitimle ilgili kararlar almak için kullanılır. 

Eğitsel Değerlendirme ve Tanı İçin Gerekli Belgeler: 

• Bireyin, velisinin ya da resmî okul ve kurum yönetiminin yazılı başvurusu” 
• Okula/kuruma kayıtlı öğrenciler için bireysel gelişim raporu. 
• Destek eğitim amaçlı müracaatlarda tıbbi tanılaması ile ilgili çocuklar için özel gereksinim raporu (ÇÖZGER)."

Kaynak: Özel Eğitim, Güzel Gelecek